در حقیقت، تمامی فعالیت های انسان از دیر باز در جهت پاسخ گویی به نیازهایش بوده است. معماری مسکن نیز که در پی فراهم کردن محیط و فضای مناسب برای زیست است، نقش مهمی در تأمین نیازهای مادی و معنوی بشر ایفا می کند. دین مبین اسلام که برای سعادت بشر، در زمینه های مختلف برنامه ریزی دارد، اهمیت مسکن و نوع معماری را از نظر دور نداشته است.

تعریف مسکن مناسب

در دومین اجلاس اسکان بشر 1996 در ترکیه مسکن مناسب چنین تعریف شد:

مسکن ”  سرپناه مناسب تنها به معنای وجود یک سقف بالای سر هر شخص نیست . سرپناه مناسب یعنی آسایش مناسب، دسترسی فیزیکی و امنیت مناسب ، امنیت مالکیت، پایداری و دوام سازه ای ،روشنایی، تهویه و سیستم گرمایشی مناسب ، زیر ساخت های اولیه مناسب از قبیل آبرسانی ، بهداشت و آموزش، دفع زباله، کیفیت مناسب زیست محیطی، عوامل بهداشتی مناسب، مکان مناسب و دسترسی به محل کار و تسهیلات اولیه است که باید همه این موارد با توجه به استطاعت مردم تامین شود”.

اگر توسعه کمی مسکن همراه با افزایش امکانات و برای زمان معین نباشد از کیفیت آن کاسته می گردد، ولی باید توجه داشت که نباید کیفیت را فدای کمیت کرد. نیاز شدید به مسکن که حاصل رشد جمعیت و مهاجرت است،برنامه ریزان و مدیران ملی و محلی را برای افزودن به سرعت تولید تحت تاثیر قرار می دهد و گاهی سبب می شود تا کیفیت در درجه دوم اهمیت قرار گیرد. بعلاوه تمایل شدید به کاهش زمان اجرای پروژه ها به منظور پرهیز از طولانی شدن دوره ساخت که افزایش قیمت مواد و مصالح و دستمزد از یکسو و از سوی دیگر تاخیر در بازگشت سرمایه را به دنبال دارد، موجب شده است که در چنین اوضاعی کیفیت ساختمان های مسکونی کاهش یافته و در نتیجه سرمایه های ملی عظیم تبدیل به تولیداتی با کیفیت نازل شود.

امروزه عدم توجه به مساله استانداردسازی در ساخت و اجرای پروژه های مسکونی مشکلات زیادی را در آینده به دنبال خواهد داشت لذا شناخت تعریف صحیح از استاندارد و عوامل موثر در تدوین استاندارذ سازی امری مهم و ضروری است.

استاندارد عبارت است از مجموعه ای از معیار های به هم پیوسته که به منظور دستیابی به بهترین توازن ممکن بین نیاز ها و منافع گروههای مختلف مردم در مراحل گوناگون توسعه تدوین می شوند.

هدف از تدوین استاندار های مسکن

• کاهش بیش از حد تراکم جمعیت

•  از بین بردن شرایط بهداشتی نا مناسب

•  جلوگیری از اتلاف سرمایه

• بالا بردن ایمنی ساختمانها در برابر حوادث و بلایای طبیعی

عوامل موثر در تدوین استاندارد های مسکن

1-عوامل اقتصادی

سطح در آمد، شیوه زندگی، هزینه مسکن و تسهیلات عمومی در زمان مکان معین، هزینه های تولید، قدرت خرید ساکنان، دسترسی به منابع………

2-عوامل انسانی و اجتماعی

نیاز های اجتماعی و اولویتهای ساکنان، تفاوت بین خانواده ها، بعد خانواده ،محدوده خصوصی، سازمان بندی خانواده ،نیاز های کارکردی ………

3-عوامل فرهنگی

الگوهای فرهنگی محلی، آداب و رسوم، روش ها ، مصالح،و طرح های ساختمانی محلی ،سازش پذیری فرهنگی……

4-عوامل اقلیمی

وضعیت آب و هوایی ،درجه حرارت، رطوبت باد ،و به طور کلی وضعیت جغرافیایی……

5-تراکم

میزان تراکم در نقاط مختلف شهر ،نحوه پراکندگی آن ها ،مقدار فضای باز و سبز……

6– فضا

تجزیه تحلی عملیات انسانی در خانه و طریق زندگی،فضای موجود و اشغال شده توسط خانوار ها…

7– بهداشت و نظافت

راههای تخلیه زباله و فاضلاب، دفع آب های سطحی…

تدوین و اجرای استاندارد سازی در امر مسکن، موارد زیر را  تضمین می نماید:

توزیع عادلانه منابع مسکن

توزیع عادلانه خدمات عمومی

مشارکت عمومی در برنامه ریزی

مساِئلی که تدوین استاندارد مسکن را با مشکل مواجه می سازد:

تفاوت منطقه ای در آب و هوا ، مصالح و سطح فرهنگ مردم

تفاوت در آمدها و سطح فرهنگ مردم

مساله قومیت

در قسمت دوم این مطلب به بررسی استانداردهای مسکن در معماری ایرانی خواهیم پرداخت. برای دیدن استانداردهای مسکن در معماری ایرانی اینجا کلیک بفرمایید.

تهیه شده در :