معماری معاصر ایران با قدمت چشمگیر خود، چگونه به این آشفتگی رسیده است؟
با وجود پیشرفت های خوب در زمینه فناوری های ساخت، کیفیت معماری قابل قبولی در کشور به دست نیامده است.
با بررسی های صورت گرفته، آشفتگی محسوسی، بخصوص در معماری معاصر ایران دیده می شود.
تصویر شهر معاصر ایرانی
(تصویر شهر تاریخی بم که در اثر زلزله سال 2003 میلادی فروریخت)
به نظر می رسد عدم شناخت پیشینه ارزشمند معماری و فرهنگ غنی کشور، عدم توجه به اصالتها و … یکی از دلایل گسیختگی معماری ایرانی از اصل خود بوده است.
در حال حاضر، گوناگونی بناها و هزار چهره شدن شهر جای تامل دارد. با نگاهی عمیق به گذشته معماری ایرانی می توان دریافت که شهرها و بناها چگونه دقیق و محافظه کارانه شکل گرفته اند.
معماری اصیل ایرانی با اینکه در برابر حمله مغول نیز ضعفی از خود نشان نداد و همچنان بی همتا در تاریخ کشور می درخشید ، امروزه دچار گسست فرهنگی و تاریخی شده است.
با گذشت زمان و صنعتی شدن ایران، شکافی در معماری سنتی و معماری مدرن شکل گرفت. با گسترش ارتباطات با کشورهای غربی،شکل و ظاهر معماری و شهرسازی غرب بدون توجه به محتوا و تحلیل آنها به کالبد فیزیکی شهرهای کشور وارد شد.
این بی هویتی وگسیختگی از تاریخ و فرهنگ، ناشی از گرایشهای جهانی، سلیقه های شخصی، تقلید کورکورانه از فرهنگ و معماری بیگانه، بدون در نظر گرفتن پاسخ به فرهنگ و نیازهای جامعه می باشد.
عدم وجود یک بنیاد فکری و تحلیلی واحد در شهرسازی و معماری معاصر، در شکل نماها و مناظر شهری تاثیر خود را به نمایش می گذارد. عدم هماهنگی نماهای شهری، وجود اختلالات بنیادی در نظام حرکتی پیاده و سواره، کاهش ایمنی و امنیت در کالبد شهری و … از یکسو در پیکره شهر و عدم توجه به فرهنگ ملی از جمله توجه به محرمیت ،توجه به بهداشت روانی از طریق توجه به آسایش سالمندان، بانوان و کودکان و … در داخل بناها از سوی دیگر از نتایج گسست معماری معاصر از پیشینه غنی خود می باشد.
روند ایجاد گسست تاریخی در معماری و شهرسازی ملی
روند گسست معماری در ایران یکباره رخ نداده است، بلکه به مرور زمان، با اولین سفر پادشاهان قاجار به اروپا، تاثیرپذیری و تقلید شهر فرنگ صورت گرفت، در حالی که تنها مساجد و گرمابه ها از این تغییرات مصون ماندند.
با آغاز دوره پهلوی در ایران، ایستگاه های راه آهن، فرودگاه ها با شیوه غربی توسط معماران غربی و معماران تحصیلکرده ایرانی که درغرب آموزش دیده بودند، با نگاهی شیوه گرایانه و معماری نئوکلاسیک با مصادیق ایرانی، شکل گرفتند.
با تاسیس اولین دانشکده معماری در ایران تحولی ریشه ای در ایران شکل گرفت، بنابراین معماری جدیدی با سبک آموزش باوهاوس – بوزار رواج یافت که معماران سنتی را کنار گذاشت.
از اینرو ایران به دنبال معماری مدرن، معماری پست مدرن و …..رفت و دچار تحولاتی جایگزین، در معماری سنتی ایران شد.
در ادامه پس از انقلاب با گسترش زندگی شهرنشینی، مهاجرت و با وجود آمدن قشرهای جمعیتی با در آمدهای متفاوت ظهور الگوهای بی محتوا و بی هویت معماری و شهری بیش از پیش نمایان شد.
دیگر عوامل تاثیرگذار
در پایان به نظر می رسد، رشد سریع فناوری، عدم وجود آگاهی کافی، افزایش سریع جمعیت، سیاست گذاریهای ناصحیح ، گسست فرهنگی و عقاید غیر اصولی کارفرمایان نیز بر شکل گیری این معضل تاثیرگذار بوده اند.
با سلام و خسته نباشید .یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر روند بی هویتی معماری ایران ورود اصلاح های غلط در فرهنگ واژه معماری هست که متاسفانه همکاران معمار نیز گاها بر این موضوع دامن می زنند و سبکهایی را به جامعه به عنوان سبک معرفی می نمایند که اصلا وجود خارجی نداشته .امید آنکه روزی جامعه مهندسی ایران جایگاه اصلی خود را در جامعه پیدا نماید
تا وقتی که ذهنیت مردم ما نسبت به ارزش های زیبایی شناسی شهری تغییر نکند ما در همین بی هویتی غوطه ور خواهیم بود.کارگاه های عملی ای که بتواند در سراهای محله یا هر فضایی که مردم در آن حضور موثر دارند هویت ایرانی را اموزش بدهند ناخودآگاه مردم نیز از سازنده ها و برنامه ریزان شهری طلب ساخت بر اساس اصول هویتی معماری ایرانی را خواهند داشت.
vaghean movafagham bahaton
لازم به ذکر است متاسفانه در کشور ما کارفرما نقش بسزایی دارد که قانع کردن آنان بسیار سخت است و در حال حاضر تجمل گرایی ارزشمند شده است و این طرز فکر به جامع ما نیز رسوخ پیدا کرده است
البته سلیقه کارفرما به سمت معماری کلاسیک و عدم آگاهی از این سبک کار رو برای معماران مشکل میکنه که کارفرماها رو متقاعد بکنن که این سبک ساختمان سازی با هویت معماری و شهرسازی کشور در تناقض هست.
آیا بناهای که الان به نام معماری کلاسیک در جوامع ایرانی حتی در شهر زیبای یزد صورت گرفته است درست می باشد؟
بهتر است که بین ارگان های سیاست گذار در هماهنگی بیشتری ایجاد شود تا همگونی یشتری را در معماری شهری ببینیم.نهایتا این امر در دراز مدت منجر به بروز هویتی یکدست در شهر می شود.