پنجره شکسته و امنیت شهری ؟؟

ارتباط پنجره شکسته با ….آیا تاکنون برایتان اتفاق افتاده که ماشین شخصی شما درست زمانی که به یک جلسه مهم فرا خوانده شده اید، هوس استراحت به سرش زده باشد و در مسیر رسیدن به آن قرار مهم، شما را تنها بگذارد و خیال  راه افتادن نداشته باشد؟؟

و آیا به این موضوع اندیشیده اید قبل از اینکه ماشینتان رفیق نیمه راه شود، اگر به صدای موتور، که چند وقت  گوش را آزار می داد توجه کرده بودید، می توانستید خود را به جلسه برسانید؟؟

آیا توجه و اهمیت به آن صدا می توانست از خرابی ماشینتان جلوگیری کند؟؟

آیا پیشگیری از بروز نشانه های کوچک، احتمال خسارت و زیان های  بزرگتر را کاهش می دهد؟؟

نظریه پنجره های شکسته

همین تفکر و درگیری فکری، ویلسون و کلینگ  را در سال  1982 بر آن داشت که نظریه ای تحت عنوان “پنجره شکسته” را مطرح کرده  و   توسعه بخشند.

با توجه به این تئوری،هنگامی که پنجره ای در محله شکسته می شود و مالک و ارگانهای ذیربط برای حل مشکل اقدامی نمی کنند.

افرادی که با آن فضا در ارتباط اند این بی توجهی را در می یابند و به مرورافراد بزهکار و مجرم به تخریب دیگر قسمتهای بنا می پردازند.

در نتیجه این تخریب ادامه می یابد و نتیجه آسیبهای این نابسامانی و امنیت شهری در مقیاس بزرگتری، کل محله را درگیر می کند.

درحالی که  اگر در زمان مناسب و در بدو امر واکنشی مناسب از جانب  فرد و یا نهادی صورت میگرفت از سرایت آن به سطح گسترده تر جلوگیری میشد.

این نظریه، بر این موضوع اشاره می کند که حل مشکلات جزئی ، یک راهبرد مناسب برای جلوگیری از خرابکاری و خسارت های کلان و امنیت شهری میباشد.

این نظریه در حوزه های متفاوتی اعم از جامعه و مدیریت شهری،کسب و کار، سازمان ها و… قابل تعمیم است .

حتی کتابی تحت عنوان “پنجره های شکسته، شخصیت های شکسته” در زمینه روانشناسی تالیف شده که به بررسی شخصیت افراد می پردازد.

در اکثر موارد چه در زندگی شخصی و چه در تعاملات اجتماعی نشانه های جزئی باعث قضاوت انسان ها درباره مسائل کلی می شود.

به طور مثال خرابی و معیوب بودن چراغ راهنمایی به مدت طولانی  در یکی از شریان های اصلی شهر، نشانه ایی از بی توجهی مسولین مربوطه است.

بر اساس این نظریه، ساحل کثیف و مملوء از زباله های گوناگون شهروندان، بی تفاوتی مسوولین امنیتی در حوزه شهریور منجر به تشدید این مشکلات و ایجاد یک چرخه معیوب می شود.

به طور خلاصه می توان اینگونه بیان کرد که این تئوری به بهبود رفتار جمعی توجه دارد.

رفتارهایی که موجب حس امنیت و آرامش روانی جامعه و عدم امنیت شهری می گردد.

در اکثر موارد با صرف زمان و هزینه  اندک و حل مشکلات کوچک، می توان از بروز مشکلات و حوادث بزرگتر جلوگیری کرد .

حس امنیت و گردشگری

حس امنیت یکی از شاخص های موثر در ارتقا صنعت توریسم تعریف شده است.

برای دستیابی به امنیت یکی از ساده ترین راهکارها توجه به نظریه پپنجره شکسته است.

شهرهای توریستی موفق دنیا از این نظریه بسیار بهره می برند.

خیابانهای تمیز، فضاهای گردشگری سازماندهی شده، توجه به بافت تاریخی شهر از ابتدایی ترین مسائل مطرح در شهرهای توریستی دنیاست.

یکی ازمثالهای بارز پنجره شکسته، وجود بناهای تاریخی مخروبه در بافت شهرهای کشور است. بناهایی که خود پتانسیل جذب گردشگر داخلی و خارجی محسوب می شوند.

به دلیل بی توجهی، تبدیل به مثالی از نظریه پنجره شکسته شده اند.

یکی از این نمونه ها خانه ای مسکونی در قلب تهران واقع در میدان بهارستان، منسوب به “سپهبد تنکابنی” مشهور به “ظهیرالاسلام”  است .

درمیان انبوهی از ساختمان های امروزی غریبانه، رو به نابودی است.

بنای ظهیر الاسلام ساختمانی ارزشمند است که تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است .

از زمان قاجار تا کنون سعی بر آن داشته پابرجا بماند. اما بی توجهی مسئولین و عدم پیگیری آن ها، این مکان را به یک فضای کاملا متروکه و مخروبه تبدیل کرده است .

تنها مکانی جهت استراحت کبوترها، اسکان افراد بزه کار و انباری مملوء از زباله ساختمان ها شده است.

این خانه ، نمونه ای از پنجره شکسته در یکی از مکان های مهم پایتخت بود تا اینکه در سال 96 مالکیت بنا ، تصمیم بر عملیات ساختمانی و مرمت این خانه گرفت، تا از آن به عنوان یک مرکز فرهنگی بهره برداری کند اما متاسفانه روند این فرآیند به کندی صورت می گیرد و تنها اقدامات محافظتی از بنا انجام شده است.

امید است با سرعت بخشیدن به مراحل آتی این مکان زیبای 130ساله احیا شود و پنجره ی های شکسته به طور جدی مورد توجه قرار بگیرند.

با اینکه ایران با ظرفیت های عظیمش، در رتبه دهم برای داشتن جاذبه های تاریخی و باستانی قرارگرفته است با این حال برای جذب گردشگر هنوز با نقطه مطلوب در رشد این صنعت فاصله زیادی دارد.

توجه به معضلات و مشکلات بافتهای تاریخی شهرهای کشور، اگرچه همه مشکلات صنعت توریسم را  حل نمی کند اما گامی کوچک در جهت ارتقا اين صنعت است که  از سوي دانشمندان و صاحبنظران به صادرات پنهان و صنعت بدون دود شهرت يافته است.

نمونه اقدامات مناسبی که در این زمینه در شهرهای مختلف دنیا انجام شده 

– تعمیر و نوسازی واگن های مترو در نیویورک که مخوف ترین مکان را به یکی از امن ترین فضاهای شهری تبدبل کرده است.

– جمع آوری بزهکاران حاشیه اتوبان چمران تهران

– بازسازی بافت تاریخی بازار کرمان

-احیای بافت تاریخی شهر اردکان

-احیای مناطق جنوبی شهر تهران از جمله خیابان لاله زار و باغ سپهسالار و تبدیل آن ها به اماکن تجاری و پررفت و آمد

جهت مطالعه بیشتر در این زمینه می توانید به مقاله ی زیر مراجعه فرمایید:

نظریه پنجره شکسته

نگارنده : مهندس فاطمه میر غیاثی