معماری منظر
عبارت تعاریف پایه معماری منظر دلالت بر حرفهای دارد که قصد آن طراحی و ساماندهی منظر است.
معماری منظر به یک معنا محیط پیرامون است و بر فضای ملموس و رویت پذیر اطلاق میشود .
در معنای دیگر دلالت بر ذهنیتی دارد که در انسان به واسطه مواجهه با این فضای کالبدی، نقش میبندد.
در حالتی دیگر میتوان منظر را ترکیب این دو یعنی پدیدهای مرکب از ذهنیت و عینیت تعریف کرد.
در تعریف ساده و ابتدایی از معماری منظر گفته میشود.
این رشته تلفیقی از علوم مهندسی شهرسازی و مهندسی معماری است که به طراحی و فضاسازی در محیط باز میپردازد.
معماری منظر میتواند مربوط به یک بنا، پارک (بوستان) و غیره باشد.
تعاریف در سایر نقاط
اما واقعیت این است که چنین تعریفی احتمالاً در آمریکا طرفدارانی داشته باشد.
در تعریف معماری منظر در اروپا بیشتر بر جنبههای انسانی و ذهنی آن تأکید میشود و این رشته مستقل بهشمار میرود.
به عنوان مثال کوین لینچ در دهه ۸۰ میلادی چنین دیدگاهی به معماری منظر دارد.
( امروزه دارای اعتبار نیست):
معماری منظر همان طراحی شهری ولی در سطح پایین است.
معماری منظر در مورد انسان و نحوه آرامش آن بحث میکند؛ یعنی هرچه قدر معماری منظر ما بهتر باشد.
منظر ما در همه زمینهها -چه در زمینه فرهنگی و چه در زمینه اجتماعی- پیشرفت خواهد کرد .
در بیشتر تعریفها از معماری منظر و بیش از همه؛ بر تقویت ارتباط میان انسان و طبیعت و محیط تأکید شدهاست.
همچنین به عنوان هنر و دانش تنظیم شرایط و زمینهسازی درک زیبایی و احساس خوشی و آسایش در محیطهای طبیعی و انسان ساخت است.
در بخش وسیعی از فضاهای باز جوامع زیستی با تکیه بر برخی علوم پایه و مهندسی گیاهشناسی و باغبانی، آب و سیویل است.
در این رشته و حرفه تلاش میشود به موار ذیل توجه شود.
در مقیاسهای متفاوت از آمایش سرزمین تا فضاهای خرد
به ویژه به پایداری محیطی
فرایندها و زیباییهای بوم شناسی
پرداخت و آمادهسازی زمین
نمایش خوانا و جذاب جلوههای محیط طبیعی و عناصر مهمی چون آب و گیاه در فضاهای باز بعلاوه
این رشته و تخصص نقش بسیار مهمی را در مدیریت بهرهبرداری
نگهداری و برقراری تعادل میان مجموعه عوامل و عناصر طبیعی و مصنوع در جوامع زیستی ایفا میکند.
با توجه به مطالعات، آنچه در طی قرن گذشته و سالهای آغازین قرن بیست ویکم به عنوان تعریف معماری منظر یا چارچوب کلی فعالیتهای آن ارائه شدهاست؛
از یکسو برآمده از دانش ضمنی و آموزههای محیطی انسان برای همنشینی با محیط طبیعی در تاریخ تمدن و بستر زندگی در جوامع زیستی است.
ازسوی دیگر، متکی بر دیدگاههای برخی صاحبنظران و متخصصانی است که هر یک براساس باورها،
ارزشهای فرهنگی، دانش و تجربههای خود به موضوع منظرو فعالیتهای معماری منظر پرداختهاند.
بدین ترتیب، فعالیت کنونی معماری منظر همچنان ضمن اتکا وبهره مندی از سنتها و تجربههای تمدنهای کهن در پرداخت محیط و ساماندهی منظر،
از تجربهها و دانش نوین در حوزههای برنامهریزی و طراحی، باغبانی، بومشناسی، فناوری و مهندسی آب و خاک، تأسیسات زیرساخت،
مواد و مصالح و غیره برای توسعه کیفی محیط زندگی انسان و نیز صیانت از منابع طبیعی و ارزشهای فرهنگی بهرهمند میشود.
با توجه به اهدف کنونی معماری منظر، بیشتر دیدگاهها و رویکردها بر جنبههایی تأکید دارند که در آن کلی نگری موج میزند؛
آنگونه که آسایش، سلامت و رفاه انسان با سلامت محیط طبیعی، بومشناسی و اکوسیستمهای حیاتی درگرو هم و یکپارچه فرض شدهاند.
دراین مورد البته تأکید بیشتر بر جنبههایی است که نقش تعیینکننده بر مفاهیم پایداری دارند.
تأثیر کلی نگری بر شناخت مسائل جزئی و تعدیل کاستیهای موجود بسیار زیاد است .
امروزه و در بیشتر کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت؛ هدفهای کلی و چارچوب تعریفهای معماری منظر،
در مقیاسهای متفاوت بر ارتقای کیفیت فضاهای باز و سبز، محیطهای طبیعی مرتبط با فعالیتهای انسانی و به ویژه بر مدیریت جلوههای بصری منظر و فرایندهای بومشناسی تأکید دارد.
همچنین، برخی فعالیتها و خدمات معماری منظر را میتوان در حوزههای برنامهریزی، طراحی و مدیریت و در چند زمینه کلی معرفی کرد .
قدم اول در ایجاد طرحهای معماری در فضاها و محوطهها، توجه به پارامترهای مکانی و اهداف و احتیاجات بالقوه کسانی است که از این مکانها استفاده میکنند.
نتایج این تحقیقات در قالب یک برنامه نوشته شده، فهرست یا تحلیل مکانی ارائه میشود.
مرحله بعد درپروسه طراحی توجه به کانسپت یا همان تصور و مفهوم در محوطه سازی است .
مجموع طرحها و ایدهها پیرامون چگونگی طراحی و بهبود وضعیت استفاده از یک فضای خاص را در بر میگیرد.
در اغلب موارد این ایدهها نتیجه تحقیقات و بررسیهای انجام گرفتهاست .
گاهی اوقات طرحها و ایدهها قبل از تحقیقات شکل میگیرند و متعاقب بررسیهای انجام شده، تغییراتی در آنها اعمال میشود.
نگارنده: مریم رضایی
تحریریه روشا بوم
منابع:
- برگرفته از کتاب طراحی شهری؛ تألیف کوین لینچ.
- رساله دکتری:”طراحی منظر در مناطق گرم و خشک ایران:الگوی واحه”، تألیف سید حسن تقوایی، دانشگاه شهید بهشتی، 1383
- معماری منظر؛ درآمدی بر تعریفها و مبانی نظری تألیف دکتر سید حسن تقوایی، دانشگاه شهید بهشتی، 1391
- محوطه سازی از کانسپت تا اجرا.نوشته گرانت دابلیو.ترجمه مریم سیادتی.تهران.یزد، 1388
ناگفته پیداست معماری منظر در شرق مانند ژاپن نیز بسیار منحصربفرد برگرفته از عرفان و نیروی ذن میباشد.
کاملا صحیح می فرمایید.