رود دره های تهران
تهران در گذشته شهری سرسبز با رودهای فراوان و پرآب بوده است. این رودها از کوه های شمالی تهران سرچشمه می گرفتند و به سمت مناطق جنوبی سرازیر می شدند.اما امروزه چرا دیگر اثری از این رودها نیست؟یا حداقل چرا این رودها کم آب و بی اثر شده اند؟رویکرد فیزیکی در توسعه شهر منجر به افزایش بی رویه ی ساخت و ساز در بسترهای طبیعی شهر و سوق دادن این فضاها به سمت نابودی گردید.
رویکرد طرح های جامع تهران در مورد رود دره های تهران
گواه موضوع فوق نگرش دو طرح جامع اول شهر تهران بود که به این فضاها به عنوان مسیل های جمع اوری آب و فاضلاب نگاه کرد و در طرح جامع سوم در سال 1386 اثرات منفی طرح های اول منجر به این گردید که رود دره ها به عنوان بسترهای تفریحی و زیست محیطی در نظر گرفته شوند که دو رود دره فرحزاد و کن به عنوان پارک های بزرگ شهری در دست طراحی و اجرا قرار گرفتند.
در تهران 7 روددره وجود دارد که 5تای آن داخل محدوده شهری( دربند، درکه، داراباد، فرحزاد و کن) و 2تای آن ( سرخه حصار و وردآورد) خارج از محدوده شهر قراردارد.
رود دره ها؛ فرصت یا تهدید در برنامه ریزی کلان نگر شهری
کمتر شهری در دنیا از چنین موهبتی برخوردار است که بتواند بدون نیاز به عوامل مصنوعی زیست اقلیم پایداری را رقم بزند. شهر تهران به دلیل شرایط خاص اقلیمی و قرار گیری در پای رشته کوه های البرز دارای اقلیمی مطبوع است ؛به ویژه هرچه به سمت شمال آن می رویم این موهبت بارزتر می شود. رود دره ها یکی از اساسی ترین عواملی هستند که می توانند در حفظ و پویایی این شرایط تاثیرگذار باشند.
اما طبق گفته های فوق طرح های شهری بیشتر از اینکه گامی در جهت بهبود تنفسگاه های شهری بردارند با رویکردهای خرد نگرانه مدیریتی آن ها را به دست ساخت هایی صرفا زیبا و عوام پسند تبدیل می کنند و نتایج آن ها تاثیرات مدام و کلان در شهر نمی گذارد.
به طور مثال در رود دره های فرحزاد و کن اهداف کلان، ساماندهی بهبود شرایط زیست محیطی، کاهش بزه و ارتقاء کیفیت زندگی جمعی و جلوگیری از گسترش ساخت و ساز بود که پس از اجرا بیشتر از اینکه به عنوان یک تنفسگاه و عنصر زیست محیطی شهری درآیند به شکل یک پارک منطقه ای درآمدند و بیشتر از اینکه در مقیاس کلان شهر کارکنند به عنوان پارک هایی زیبا برای مناطق محدوده محسوب می شوند.
هرچند دستیابی به مباحث پایداری و زیست محیطی شهررویکردی جامع تر به طرح های شهری را می طلبد اما میتوان با برنامه ریزی های دقیق تراین فضاها را به خدمت شهر و انسان ، نه فقط فضایی برای “تفرج” در نظر گرفت.
طراحی هوشمندانه روددره ها با توجه به هویت مکانی آنها
آنچه در طراحی روددره ها به عنوان تنفسگاه های طبیعی شهر توقع می رود، همراهی با آب و قرار گرفتن در مسیر آن، بهره مندی از صدای آب و لذت حضور در طبیعت بکر است که در پروژه فرحزاد با مداخله های انسانی و تغییراتی که نسبت به هویت مکان ایجاد شده است ( تعریف پوشش گیاهی جدید و فشرده، ایجاد فاصله بین انسان و رود، استفاده از المان های انسان ساز و مصنوعی) از بین رفته است.
چنانچه بتوانیم رود دره ها را با مدیریتی کلان در کنار سایر عوامل تاثیرگذار بر توسعه پایدار شهری ببینیم و اقداماتی کلان و جامع و یکپارچه در این زمینه داشته باشیم به طبع شهرمان نیز می تواند رنگ و رخی از گذشته ی زیبایش را به شهروندانش هدیه بدهد.
تهیه شده در :
