زمانی که قصد بازسازی یک بنای قدیمی را دارید قبل از آن به چه نکاتی توجه می کنید؟ آیا به این فکر می کنید که یک ساختمان قدیمی می تواند به یک اقامتگاه بوم گردی نیز تبدیل شود؟ نکته قابل توجه این است که  تأثیرات اقلیم در بازسازی اقامتگاه های بوم گردی بسیار مهم تلقی می شود.

برای نمونه و درک بهتر به کمک کتاب بررسی ابنیه سنتی ایران تالیف دکتر وحید قبادیان، مناطق مرطوب ایران در خطه شمال کشور، بررسی می شود.

“شرکت مهندسی روشابوم مفتخر است از پروزه های اقامتگاهی از فاز صفر تا فاز اجراء پشتیبانی نماید”

خصوصیات کلی فرم ابنیه منطقه، شامل موارد ذیل است:

• بام ساختمان به صورت شیبدار
• ایوان و یا غلام گرد در اطراف ساختمان
• شکل ساختمان به صورت برون گرا
• عدم وجود زیر زمین
• کف طبقه همکف بالاتر از سطح طبیعی زمین

با توجه به مطلب ذکر شده در این منطقه استفاده از جریان باد و تهویه هوا باعث شده است ساختمان برون گرا و در ارتفاع بلند که از همه جهات باز است، احداث گردد.

یکی از عوامل مهمی که در مرمت و احداث اقامتگاه های بوم گردی حائز اهمیت است، انتخاب نوع مصالح با توجه به شرایط اقلیمی است.

نوع مصالح

استفاده از مصالح ساختمانی به صورت غالباً نباتی است که  به دلیل دسترسی آسان آن ها مقرون به صرفه است.

در اقلیم یاد شده، بخصوص در ساخت اقامتگاه بوم گردی، استفاده از مصالح چوب پیشنهاد می شود.

طناب های گیاهی مصالح دیگری است که مناسب اقلیم مرطوب است. بدین صورت که ساقه های برنج به جای اتصالات میخ و سیم های فلزی جایگزین می گردد.

متداول ترین طناب های گیاهی، وریس است که از استحکام خوبی برخوردار می باشد.

طرز تاب دادن ساقه های برنج جهت بافتن وریس

طرز گره زدن دسته های ساقه برنج توسط وریس

در این منطقه متداول ترین اندود، کاهگل است که مخلوطی از خاک رس، آب و کاه می باشد.

سازه بام

در مورد اکثر ابنیه های سنتی این منطقه، از خرپای ایرانی استفاده می شود. البته ساختمان های مهم مانند حمام ها و کاروانسراها در این رابطه استثناء هستند و با مصالح بنایی اجرا می شوند.

فرق بین خرپای ایرانی و فرنگی این است که تیرهای داخلی خرپای ایرانی به صورت عمودی و افقی است ولی تیرهای داخلی خرپاهای فرنگی مورب هستند. .

حسن خرپای ایرانی  این است که ار فضای زیر خرپا می توان استفاده نمود. نمونه ایی از خرپای متداول در منطقه و طرز اتصال چوب های زُگال به خرپا توسط وریس در تصویر زیر ارائه می گردد. چوب زُگال شاخه های باریک و بلند درخت است که زوائد آن زده شده است.

نکته قابل توجه این است که بام این مناطق را با ساقه های نباتی پوشش می دهند و حتی امروزه این مصالح در کشورهای پیشرفته ای مانند ژاپن و شمال اروپا استفاده می شود.

در کنار ساقه نباتی از تخته لته نیز در قسمت هایی که به جنگل نزدیک و در نواحی کوهستانی و کوهپایه ای هستند، استفاده می شود. به طوری که بر روی زگال ها تخته های چوبی بدون هیچ اتصالی قرار خواهند گرفت.

ساختمان لته سر

سفال یکی دیگر از مصالحی است که جهت پوشش سقف در این اقلیم مورد استفاده قرار می گیرد. از مزایای آن دوام و استحکام آن در طول سالیان متمادی است.

در این اقلیم کرسه چینی جهت ساختن بناها بسیار حائز اهمیت می باشد. استفاده از پی گسترده جهت تحمل بار بر روی زمین های سست این خطه، کاملاً منطقی است.

با ایجاد فاصله بین ساختمان و سطح زمین از امکان سرایت هرگونه رطوبت به کف بنا جلوگیری می شود. این فاصله بسته به دوری و نزدیکی از دریا متغیر است. برای اجرای کف، از تنه های بلند درخت تبریزی، توسکا، صنوبر و… استفاده می شود.  برای اجرای اسکلت بدنه ساختمان و خرپا، همانند کف بنا، از تنه درختان صاف و بلند استفاده می گردد.

بنابراین در هنگام  بازسازی و احداث  اقامتگاه های بوم گردی با در نظرگیری موارد بالا، علاوه بر همساز بودن ساختمان با اقلیم، سبب جذب گردشگران بیشتری نیز خواهد شد.

در ادامه به بازسازی بناهای بومی در اقلیم گرم و خشک فلات مرکزی کشور و اقلیم گرم و مرطوب جنوب کشور پرداخته خواهد شد.

نگارنده:مهندس معصومه سیمرغ